Kamuoyunda bir süredir kredi kartlarıyla yapılan bahşiş ödemelerinin yasal zemine kavuşturulması tartışılıyor. Geçtiğimiz yıl gündeme gelen düzenlemenin bu yasama dönemi bitmeden yasalaştırılması konusunda sektör temsilcileri ile bakanlıklar arasında temas trafiği yürütülüyor. İşletmeler, tüketiciler, çalışanlar ve devletin memnun olacağı çözüm "kredi kartıyla bahşiş ödemeleri" ekseninde formüle ediliyor.Hatta daha önce gündeme gelen yüzde 10'luk stopaj kesintisinin yapılmaması konusu da tartışılıyor. Devlet açısından "kayıt dışılığa" son verilerek yılda 1 milyar 800 milyon dolarlık gelir elde edilmesi hedeflenen düzenlemeyle, 2 milyonu aşan çalışan gelirlerinin de yüzde 90 oranında artması öngörülüyor. İşletmeler ise kalifiye eleman sıkıntısının bu düzenlemeyle aşılacağına inanıyor.
BAHŞİŞTE MEVCUT DURUM NE?
Müşteriler tarafından servis elemanlarına verilen bahşişler hediye niteliğinde olduğundan gelir vergisinin konusuna girmiyor. Bahşişin fatura bedeline yansıtılması veya diğer şekillerde toplanan bahşişlerin işveren tarafından işçilere dağıtılması durumunda, ücretin bir unsuru olarak değerlendirilen bu ödemelerin ücret matrahına eklenerek vergilendirilmesi gerekiyor. İşletme tarafından fiş/ fatura düzenlenmek suretiyle hizmet bedeline ilave olarak tahsil edilen bahşiş bedelleri hizmetin matrahına dahil bir unsur olarak kabul ediliyor ve KDV'ye tabi tutuluyor.
DÜZENLEMENİN AMACI NE?
Taslak düzenleme ile garson, komi, şef ve diğer hizmet çalışanlarının doğrudan müşterilerden aldığı bahşişlerin kredi kartı aracılığıyla ve yasal güvenceyle ödenebilmesi amaçlanıyor.
NEDEN İHTİYAÇ DUYULDU?
Bahşişin, işverenin ücreti kapsamında değil, müşteri ile hizmet veren çalışanlar arasındaki karşılıksız bir gönül rızası kapsamında değerlendirilmesi hedefleniyor. Nakit kullanımının gün geçtikçe azalmasıyla birlikte, özellikle turistler ve yerli misafirler nezdinde kredi kartıyla bahşiş verme talebi artarken, mevzuattaki eksiklik nedeniyle bu durum uygulamaya geçirilemiyor. Düzenleme, uzun yıllardır alışagelmiş olan bahşiş geleneğini bugünün ekonomik ve teknolojik koşullarına uygun hale getiriyor. Nitelikli iş gücünün korunması, sektörde kalıcılığın sağlanması ve hizmet kalitesinin artırılması adına çalışanlar açısından büyük önem taşıyan bahşiş gelirlerinin sürdürülebilir ve şeffaf şekilde aktarılmasının önü açılıyor.
MODELİN ESASLARI NE?
Hazırlanan taslakta belirlenen model, "bahşişin, ücret tanımının dışına çıkarılması, kredi kartı ile ödenebilmesinin yasal güvence altına alınması, kredi kartı ile ödenen bahşişlerden yalnızca yüzde 10 stopaj kesintisi yapılması (bu uygulamadan vazgeçilebileceği tartışılıyor) ve kalan tutarın, çalışanlar arasında kendi belirleyecekleri adil dağıtım anahtarı ile paylaşılması" ekseninde kurgulanıyor.
KİMLER MÜZAKERE EDİYOR?
Taslak çalışmayı, TURYID (Turizm Restoran Yatırımcıları Derneği) ve Türes (Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği) bünyesinde, hem işveren hem çalışan sendikaları ile eşgüdüm içerisinde yürütüyor. Çalışmanın çerçevesi Hazine ve Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Gelir İdaresi Başkanlığı başta olmak üzere ilgili kamu otoriteleri ile istişare ediliyor. Taslak çalışma Cumhurbaşkanlığındaki ilgili birimlerin de bilgisi dahilinde yürütülüyor.%10'LUK STOPAJ ETKİSİ NE?
Devlet maliyesi açısından söz konusu yüzde 10 stopajın toplam etkisi sınırlı düzeyde görülüyor. Yıllık yaklaşık 20 milyar dolarlık ciro yapan sektörde kayıt içi kısmın yüzde 60 olduğu öngörülüyor. Bu da toplamda alınabilecek verginin yaklaşık 120 milyon dolar seviyesinde olduğu anlamına geliyor. Ancak sektör ve bakanlıkların müzakerelerinde yüzde 10'luk stopajın alınmaması da masadaki alternatifler arasında tartışılıyor.
DÜZENLEMENİN İSTİHDAMA ETKİSİ OLACAK MI?
Düzenlemeyle kayıt dışı çalışan müesseselerle kayıt sistemi içinde çalışan işletmeler arasındaki haksız rekabet sona erdirilmiş olacak. Düzenlemeyle, Türkiye'nin genç nüfusuna önemli oranda istihdam sağlayan hizmet sektörünün yeniden cazibe merkezi haline gelmesi öngörülüyor. Son 4 yılda sadece Dubai'ye çalışmak için 80 bin Türk servis çalışanı göç etti. Bu yetişmiş insan kaynağının yurtiçinde tutulabilmesi, sürdürülebilir, yasal ve rekabetçi gelir modelleri ile mümkün görülüyor.
2024 YILINDA NEDEN ASKIYA ALINDI?
Kredi kartıyla bahşiş düzenlemesi 2024 yılında yasalaşma aşamasındayken, kamuoyunda "garsonun bahşişine yüzde 10 vergi geliyor" şeklinde tartışmanın başlaması ve kamuoyunda oluşan olumsuz algı nedeniyle akamete uğradı.
DEVLET NE KADAR KAZANACAK?
Düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle kayıt dışılığın ciddi oranda azalacağı, kredi kartı ile ödeme sayesinde şeffaflık sağlanarak, yalnızca stopaj değil, 1.8 milyar dolara yakın KDV ve kurumlar vergisi tahsilatının da mümkün olacağı hesaplanıyor.