Trump’ın Yaptırımları Kaldırmayı Taahhüt Etmesi Suriye’nin Enerji Alanındaki Sorunlarına Nasıl Bir Katkı Sağlayacak?
İşte Enerji Uzmanı Emrah Özgül'ün Haber7 için kaleme aldığı o analizi;
Trump’ın Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılmasına yönelik taahhüdü yaklaşık 50 yıllık bir süreçte uygulanan ABD’nin Suriye politikasında önemli bir dönüm noktasını temsil etmektedir.
YAPTIRIMLARIN TARİHİ ARKA PLANI VE KAPSAMI
Suriye’yi 1979'da terörizmin devlet sponsoru ilan eden ABD, 2004'te bu ülkeye yönelik başlattığı yaptırımları özellikle 2011'de iç savaş patlak verdikten sonra hem yürütme hem de Kongre kararları ile arttırmıştır. Bu yaptırımlar mal varlıklarının dondurulmasından silah sanayiine, ekonomiden enerjiye kadar (bu ülkeye yatırım yapabilecek olan üçüncü ülkeleri de hedef alan ikincil yaptırımlara kadar) geniş bir yelpazede uygulanmıştır.
SURİYE’DE ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE YAPTIRIMLARIN ETKİSİ
Suriye’de mevcut durumda 11 elektrik santrali (ikisi tamamen çalışmamakta) %30 potansiyel ile çalışmakta ve günde en fazla 5 saat elektrik sağlanabilmektedir. Ülkede petrol tesisleri ise önemli ölçüde bir yıkıma uğrarken savaşın başından itibaren petrol üretimi neredeyse yaklaşık %90 oranında düşmüş ve doğal gaz altyapısı da büyük ölçüde zarar görmüştür. Elektrik altyapısının bu denli yıkılması, şehirlerde uzun süreli elektrik kesintilerinin yanı sıra on milyarlarca dolarlık tahribata yol açmıştır.
İç savaşın etkilerinin yanı sıra yaptırımların da en çok etkilediği sektörlerden biri enerji sektörü olmuştur. Özellikle 2011'den bu yana etkili bir şekilde uygulanan yaptırımlar, Suriye’den gaz ve petrol (ve ilgili ürünlerin) alım-satımını, enerji sektöründe kullanılan ekipman ve know-how satışını, Suriye'de bu sahalara yatırım yapılmasını, ayrıca yeni enerji santralleri inşa edilmesini ve gaz ve petrol geliştirme ve üretimi yapan şirketlere yatırım yapılmasını yasaklamıştır. Ayrıca Suriye'de bu sahalarla ilgili şirketlere ve kişilere de yaptırımlar uygulanmıştır.
Sonuçta hem iç savaş hem de yaptırımlar Suriye’nin enerji sektörünü yerle bir etmiştir. Uluslararası şirketlerin Suriye'deki faaliyetleri durdurulmuş ve bu da ülkeden petrol ve gaz üretimi ve ihracatında önemli bir düşüşe ve petrol, yakıt ve ilgili ürünlerin ithalatında zorluklara neden olmuştur. Yaptırımlar ayrıca savaş sırasında hasar görmüş olan enerji sektörünün sürdürülmesi, rehabilite edilmesi ve geliştirilmesinde de ciddi zorluklar ortaya çıkarmıştır.
KÜRESEL SİSTEME DÖNÜŞ
İsrail’den ve Kongrenin bazı üyelerinden gelecek olası tepkiler bir engel oluşturmadan Trump’ın yaptırımları kaldırma kararı gerçekleşirse bu karar, ABD dış politikasında Suriye'yi İran, Kuzey Kore ve Küba ile birlikte ekonomik olarak en çok kısıtlanan ülkeler arasından çıkaracaktır.
ABD'nin Suriye'yi küresel finans sisteminden koparan yaptırımların kaldırılması ile ayrıca Suriye'de faaliyet gösteren insani yardım kuruluşlarının daha fazla katılımının önü açılacak ve ülkenin yeniden inşası sırasında yabancı yatırım ve ticaretin kolaylaşması da sağlanacaktır.
SURİYE’DEKİ ENERJİ SORUNUNUN ÇÖZÜMÜ VE BÖLGESEL ARZ GÜVENLİĞİNE KATKISI
Yaptırımların kaldırılmasının Suriye’deki enerji alanına katkısını değerlendirdiğimizde ise Suriye menşeli petrol veya petrol ürünlerinin ithalatını yasaklayan ve ABD vatandaşlarının Suriye petrolü veya petrol ürünleriyle ilgili işlemlere katılmasını yasaklayan 13582 sayılı Yürütme Emrinin ve bu alandaki diğer kararların kaldırılması ile gerçekleşeceği söylenebilir.
Ayrıca küresel ekonomik sistem ile SWIFT sistemine tekrar dahil olunması ve bu ülkeye yönelik başta Körfez ülkeleri olmak üzere diğer ülkelerden gelecek yatırımların önünün açılması ile enerji şirketlerinin bu ülkedeki yatırımlarının artacağı ve Suriye’nin enerji alanında tekrar inşasına önemli bir katkı sağlayacağı söylenebilir.
Yaptırımların kaldırılmasının gelecekteki etkileri bakımından ise iç savaş ve yaptırımlar nedeni ile enerji projelerinde yer alamayan Suriye’nin Körfez ile enerji iş birlikleri, Asya-Avrupa enerji koridoru ve arz güvenliğine yönelik projelerde (Mavi Vatan için iş birliği başta olmak üzere) bir stratejik partner olarak değerlendirilmesinin de önü açılacaktır.