Trump'ın Beyaz Saray'da düzenlediği akşam yemeğine Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov ve Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev katıldı.
Rusya-Ukrayna Savaşı'nın devam ettiği ve Rusya ile Çin'in Orta Asya'daki devasa kaynaklar konusunda aktif bir politika izlediği bir dönemde Trump'ın bölge liderleriyle bir araya gelmesi dikkati çekti.
2023'teki ilk zirvenin ardından ikinci kez ABD-Orta Asya Zirvesine ev sahipliği yapan Trump, yemekte yaptığı konuşmada, eski başkan Joe Biden'ın Orta Asya'yı çok ihmal ettiğini savunarak, kendisinin bu bölgeye gereken önemi gösterdiğini ifade etti.
Kazakistan'ın Abraham Anlaşmaları'na resmen katılmayı kabul ettiğini ve imza töreninin kısa sürede yapılacağını kaydeden Trump, Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev'e teşekkür etti.
Trump ayrıca, bu ülke ile toplam değeri 17 milyar doları bulan enerji ve nadir elementler anlaşması yaptıklarını ve Kazakistan'ı ziyaret edebileceğini söyledi.
- Orta Asya kaynaklarına vurgu
ABD Başkanı, bu bölgenin petrol ve doğal gazın yanı sıra özellikle nadir elementler konusunda çok zengin olduğunu vurgulayarak, "Bu ülkeler bir zamanlar doğu ile batıyı birbirine bağlayan eski İpek Yolu'nun üzerinde yer alıyordu. Muhteşem, görkemli ve güzel bir tarih. Bugün de Avrasya'nın kalbindeki konumları onlara inanılmaz bir önem ve inanılmaz bir potansiyel kazandırıyor." dedi.
Trump, "Amerika'nın bu ülkelerle ortaklığını her zamankinden daha güçlü hale getirmeye kararlıyım." şeklinde konuştu ve bu ülkelerle karşılıklı yatırımları artırma sözü verdi.
ABD ile Kazakistan arasındaki nadir elementler anlaşmasına da atıf yapan Trump, diğer C5 ülkeleriyle de benzer anlaşmalar yapacaklarının sinyalini verdi.
- Tokayev'den Trump'a teşekkür
Daha sonra söz alan Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, ABD Başkanı Trump'a "gösterdiği liderlik ve barışa katkılarından dolayı" teşekkür etti.
Tokayev, "Sayın Başkan, Beyaz Saray'da bu tarihi toplantıyı düzenlediğiniz için size içten teşekkürlerimi sunmak isterim. Sizin kararlı liderliğiniz altında, bu zirve ABD ile Orta Asya arasında yeni bir etkileşim döneminin başlangıcını işaret etmektedir." şeklinde konuştu.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirzizoyev, Trump'ın C5+1 forumunu Beyaz Saray'a taşıyarak öneminin altını çizdiğini ve bundan memnun olduklarını belirtti.
Mirzizoyev, "Sayın Trump, C5+1 sürecini yeniden başlatmak için yaptığınız kişisel katkıyı çok takdir ediyoruz. Daha önce hiçbir ABD başkanı Orta Asya'ya sizin gösterdiğiniz ilgiyi göstermemişti." ifadelerini kullandı.
Özbekistan Cumhurbaşkanı, Rusya-Ukrayna Savaşı'nı sadece Trump'ın durdurabileceğine inandığını ve bu konudaki adımlarını desteklediklerini vurguladı.
Tacikistan Cumhurbaşkanı Rahman, yaptığı konuşmada, ABD ile Orta Asya arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine yönelik düzenlenen zirveden duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
Rahman, söz konusu ülkelerin zengin kaynaklara sahip olduğunu ve bu konuda hem ABD hem de Avrupa ülkeleriyle işbirliği yapmaya hazır olduklarını sözlerine ekledi.
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Caparov da ABD ile C5 ülkeleri arasındaki işbirliğinin birçok alanda geliştirilebileceğini ve bu zirvenin önemli bir dönüm noktası olduğunu kaydetti.
Özellikle ekonomik, ticari ve nadir elementler konusunda önemli işbirliği imkanları olduğunu anlatan Caparov, ABD ile bu konularda yeni işbirliklerine hazır olduklarını söyledi.
- İlk zirve 2023'te düzenlendi
ABD ile Orta Asya ülkeleri arasında ilk olarak 2015'te dışişleri bakanları düzeyinde C5+1 formatında oluşturulan forum, 20 Eylül 2023'te devlet başkanları düzeyine yükseltilmişti.
Dönemin ABD Başkanı Joe Biden'ın New York'ta ev sahipliği yaptığı ilk ABD-Orta Asya Zirvesine Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan devlet başkanları katılmıştı.
Bu yıl, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Çin lideri Şi Cinping, Orta Asya liderleriyle zirveler yapmak için bölgeyi ziyaret etmişlerdi.
ABD ile Çin arasında "nadir toprak elementleri" konusundaki rekabet hızlanırken, her iki ülkenin de söz konusu Orta Asya ülkeleriyle yakın ilişkiler kurmaya çalıştıkları kaydediliyor.
Kazakistan, nadir toprak elementleri rezervlerinin yanı sıra dünyanın en büyük uranyum üreticisi konumunda bulunuyor. Özbekistan devasa altın rezervlerine sahip durumda ve Türkmenistan ise çok sayıda doğalgaz üretim bölgesine sahip.
